Ankara Güdül Adalıkuzu Petrogliflerinde Kam/Şaman Tasvirleri

Author:

Number of pages:
1533-1568
Language:
Türkçe
Year-Number:
2022-Volume 17 Issue 6

Sanatın başlangıcı kabul edilen eserler içerisinde sayılan kaya resimleri, bazı insan toplulukları tarafından bir gelenek olarak yapımı yüzyıllarca devam ettirilmiştir. Meydana getirilen ilk resimlerin konusunu ağırlıklı biçimde hayvan figürleri oluştursa da, zaman içerisinde antropomorfik veya zoomorfik şeklinde tüm dünya literatürüne geçen ve genel olarak “şaman” kabul edilen figürler resimler içinde kendisine yer bulmuştur. Şaman tasvirleri boyar maddelerle meydana getirilmiş resimler haricinde, kaya yüzeyinin şekillendirilmesiyle oluşturulan petrogliflerde daha yoğun biçimde uygulanmıştır. İşte bu petrogliflerin bir bölümü Ankara’nın Güdül ilçesi kırsalında da tespit edilmiştir. Bölgedeki petroglifler içerisinde insan, süvari, aslan, at, geyik, keçi, kurt vb. hayvan türlerinin yanında, bitki/ağaç, damga, şekil, yazıt vb. farklı şekildeki birçok betimlemeyle birlikte şaman figürleri de bulunmaktadır. Adalıkuzu idari sınırlarına giren üç kaya resim alanı içerisinde bulunan, kıyafetleri ve gövde duruşları, uzuvlarının şekli, ellerinde tuttukları davul/tef, tokmak benzeri nesnelerden hareketle şaman olarak tanımladığımız tasvirler bu çalışmanın konusunu oluşturur. Yayın içerisinde, tasvirlerin münferit fotoğrafları, ölçekli çizimleri ve detaylı açıklamaları envanter numaralarıyla birlikte verilmiştir. Ardından şaman figürlerinin benzer örnekleri, Şamanizm inancına has coğrafyalar kabul edilen Türkistan (Orta Asya) coğrafyası başta olmak üzere, ülkemiz sınırlarına komşu ülkelerdeki benzerleriyle ikonografileri ve teknikleri içerecek şekilde tahlil edilmiştir. Anadolu’daki Şamanizm öğelerinin erken dönemlerden bu yana var olduğunu gösteren şaman tasvirlerinin nasıl ve ne zaman ve kimler tarafından yapılmış olabileceğine yönelik değerlendirmelerde bulunulmuştur. Adalıkuzudaki şaman tasvirleri ülkemiz sınırları içerisindeki özgün ve sınırlı sayıdaki örnekler oluşturarak kaya resimleri litaretürüne önemli katkı sağlamış, şaman tasvirlerinin Sanat Tarihi açısından ne ifade ettiği ve şamanist inanca sahip toplulukların coğrafyamızda erken devirlerden itibaren yaşadığını bizlere çalışma sonunda göstermiştir.

Keywords


Rock art is among the works accepted as the beginning of art and has been perceived as a tradition by some human communities and the making of rock art has continued for centuries. Although the subject of the first paintings was mainly animal figures, in time, figures called shamans in the world literature in an anthropomorphic or zoomorphic way began to be seen in these paintings. Shaman depictions were used more frequently in petroglyphs formed by shaping the rock surface, except for the paintings made with dyestuffs. Some of these petroglyphs were also found in the rural area of the Güdül district of Ankara. In the petroglyphs of the region, besides animal species such as tamgas, horsemen, lions, horses, deer, goat, wolf, plants/trees, inscriptions etc., there are also shaman figures along with. The main subject of this study is the depictions that we define as the shaman, based on objects such as “their clothes and body postures, the shape of their limbs, the drum they hold in their hands, the mallet” found in the three rock art areas in Adalıkuzu. In the publication, individual photographs, scaled drawings and detailed descriptions of the depictions are provided with their inventory numbers. Then, similar examples of shaman figures were analyzed in a way to include iconography and techniques with their counterparts in neighbouring countries, especially in Central Asia, which is considered geographies specific to shamanism. Evaluations have been made about how, when and by whom these shaman descriptions, which show that the elements of shamanism in Anatolia have existed since early times, were made.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 222
Number of downloads 305

Share

Journal of Turkish Studies
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.