Toplumun çekirdeğini oluşturan aile, yerine getirdiği işlevleri ile alternatifi olmayan bir kurumdur. Toplumun geleceği olan çocukların sağlıklı bir ortamda yetişmeleri önemlidir. Çocuğun fiziksel, psikolojik ve sosyal yönden iyi yetişmesi, içinde bulunduğu aile ortamına bağlıdır. Aile, çocuğu hayata hazırlayan ilk ve en önemli sosyal kurumlardan biridir. Bu çalışmanın amacı, koruyucu ailenin önemini vurgulamak, geçmişten günümüze koruyucu aile hizmetlerinin uygulanış şekillerinin neler olduğunu tespit etmek, tarihî süreç içerisinde bu hizmetlerin ne tür değişiklikler geçirdiğini anlamaktır. Bu makalede araştırmamıza konu olan, geçmişten günümüze koruyucu aile hizmetleri; tartışma, yorumlama, karşılaştırma yöntemleri kullanılarak sosyolojik açıdan ele alınmaktadır. Koruyucu aile ile ilgili farklı çalışmalar olmakla birlikte biz bu çalışmayla özellikle koruyucu ailenin önemini, Osmanlı Dönemi’nde ve Cumhuriyet Dönemi’nde ne tür şekillerde uygulandığını ve ne tür değişikler geçirdiğini ortaya koymaya ve bu uygulamaların aralarındaki farklılıkları anlamaya çalışacağız. Kültürümüzde çocukların korunması, bakımına yönelik çalışmalar ve koruyucu aile uygulamaları her ne kadar günümüzdeki gibi düzenli ve sistemli bir şekilde olmasa da aile, akraba ve çeşitli vakıflar aracılığı ile bu hizmetler yerine getirilmekteydi. Koruyucu aile hizmetlerini tarihî süreç içerisinde üç dönemde inceleyebiliriz. Birincisi Türklerde ve İslam’ın ilk dönemlerinde koruyucu aile uygulaması, ikincisi Osmanlı Dönemi’nde koruyucu aile hizmetleri, üçüncüsü Türkiye Cumhuriyeti’nde koruyucu aile hizmetleri şeklindedir. Türklerde ve İslam’ın ilk dönemlerinde kimsesiz çocuklara yönelik koruyucu aile uygulamaları ağırlıklı olarak yakın akraba içerisinde dinî ve ailevi kaygılarla gerçekleştirilmekteydi. Osmanlı Dönemi’nde koruyucu aile uygulaması, yakın akraba ve çevrenin, mahallenin bakımı, tebennî adı altında bir türlü geçici evlatlık, çocukların emeğine karşılık belli bir ücret karşılığında icar-ı sağir ve vakıfların koruyucu aileye yönelik maddi destekleri şeklinde birtakım uygulamalar görülmekteydi. Günümüzde ise koruyucu aile türleri şunlardır: 1. Akraba veya yakın çevre koruyucu aile modeli, 2. Geçici koruyucu aile modeli, 3. Süreli koruyucu aile modeli, 4. Uzmanlaşmış koruyucu aile modeli. Geçmişteki uygulama şekilleri incelendiğinde koruyucu aileye yönelik bu tür hizmetler o günkü toplumsal şartlarda, o günün ihtiyaçlarını gidermeye yönelik çalışmalar olup bu uygulamanın kurumsal bir yapıya bürünmekten uzak olduğu ve daha çok geleneksel yönünün ağır bastığı görülmektedir. Osmanlı devletinin son dönemlerinde özellikle de Tanzimat’tan sonra kimsesiz çocuklara yönelik kurumsal anlamda bakım uygulamalarının yoğunlaştığını görmekteyiz. Cumhuriyetin kuruluşunun ilk yıllarında geleneksel gönüllü koruyucu aile bakımına, sonraki yıllarda kurumsal bakıma, günümüzde ise tekrar aile içerisinde bakıma önem verildiğine şahit olmaktayız. İlk dönem ya da geleneksel koruyucu ailenin özellikleri ile günümüz koruyucu ailenin özelliklerini şu şekilde karşılaştırabiliriz: 1- İlk dönem koruyucu aile hizmetleri akrabalık ilişkileri içinde geleneksel tarzda olmakla beraber bu hizmetlerin özünde gönüllülük esası ağır basmaktadır. Günümüzde ise bir çocuğun koruyucu aileye verilebilmesi için hukuki ve idari kararın verilmesi gerekmektedir. Gönüllülük esasından ziyade devlet destekli ve maddi yardımlı olmaktadır. Ayrıca mevcut sistemde bu konuda eğitim almış uzman kişilerden destek alınmaktadır. 2- Koruyucu aile ile ilgili hizmetler geleneksel çerçevede dinî, ahlaki ve ailevi kaygılarla yerine getirilmektedir. Aile içerisinde bu tür hizmetleri yerine getirmeyen kimse ayıplanmaktadır. Günümüzde bu tür kaygılar azalmış olmakla birlikte yine de devam etmektedir. 3- İlk dönemde koruyucu aile uygulamaları henüz kurumsallaşmamıştır. Çeşitli vakıflar tarafından bu tür hizmet veren aileler ekonomik yönden desteklenmiştir. Çocuğun bakım hizmetlerinde devletin rolü pek fazla görülmeme

Family that forms the core of society is an organization having no alternative with the functions it fulfils. It is important that children who are the future of society grow up in a healthy environment. Good upbringing of children in physical, psychological and social aspects is linked to the family environment where they live. Family is one of the first and most important social institutions that prepare children for life. The aim of this study is to highlight the importance of foster family, to determine application forms of foster family services from past to today, to understand what kind of changes these services have gone through in the historical process. In this paper, foster family services from past to today, the subject of our research, are dealt with sociologically using discussion, interpretation, comparison methods. Although different studies on foster family are available, with this study we will try to reveal the importance of foster family, in particular, in what ways it was applied during the Ottoman Period and the Republic Period and try to to understand what the differences between these practices. Although the endeavour for protection and care of children and foster family practices in our culture were not as regular and systematic as it is today, these services were fulfilled through family, relatives and various foundations. We can examine foster family services in three periods through history. Firstly, foster family practices in Turks and the early periods of Islam; secondly, foster family practices in the Ottoman Period, and thirdly, foster family services in the Republic of Turkey. Foster family practices for orphans in Turks and the early periods of Islam were mainly carried out among close relatives with religious and familial concerns. A number of practices like care by close relatives, environment and neighbourhood, a kind of temporary adoption named as tebennî, icar-ı sağir in return for a fee for children's labour, and financial support to the protective family by foundations were seen as foster family practices in the Ottoman period. Today, the foster family types are: 1. relatives or immediate environment foster family model, 2. temporary foster family model, 3. Periodic foster family model, 4 Specialized foster family model. When past practices are examined, such foster family services were practices of past social conditions and for the provision of the needs of the day and they were far from an institutional structure and seemed to push more heavily in traditional ways. We see that the care practices for orphans in the institutional sense were intensified in the last periods of the Ottoman Empire, especially after the Reformation. We witness that the traditional volunteered foster family care in the early years of the establishment of the Republic and the institutional care in subsequent years were emphasised; and today the care within the family again is important. We can compare the features of the early period or traditional foster family and today's foster family as follows: 1. Although the early period foster family services were in the traditional style within kinship, volunteering outweighed in the essence of these services. Today, a legal and administrative decision is to be given for a child to be given to a foster family. It is supported governmentally and financially rather than being in voluntary basis. Also, the support from the experts who are trained in this regard is received in the present system. 2- Foster family services are fulfilled in the traditional framework with religious, moral and familial concerns. One who does not perform such services is condemned in the family. While such concerns are diminished today, they are still present. 3. In the first period, the foster family practices were not institutionalized yet. Ther families that provided such services were supported economically by various foundations. The role of government in child care is not