Bu çalışmada, Anadolu’da klâsik Türk şiirinin “lâdinî” denilebilecek ilk örneklerini verdiği çeşitli kaynaklarda vurgulanan ve XIII veya XIV. asır şairi olduğu hususu 80 yıla yakın bir süredir tartışılan Hoca Dehhânî’nin iki gazeli ele alınmıştır. İlki “olur”, ikincisi “eyledi” redifli iki gazel, muhtevaca birbirinin devamı bir duygu hikâyesi özelliği gösterdiğinden, her iki gazel birbirleriyle duygu unsurları bakımından ilişkilendirilerek okunabilir. Bu incelemede, gazellerde dile gelen duygu unsurlarından bir tip hikâyesi geliştirilmesinin ipuçları ele alınmaya çalışılmıştır. Böylece beyitlerin tavır, eda ve psikolojik gerilim unsurları açısından birbirleriyle ilişkilendirilmesi, iki gazelden tek bir tip hikâyesinin gelişiminin takip edilebileceğini göstermektedir. İki gazelin, duygu unsurları bakımından her dönem okuyucusunun kendinden bir şeyler bulacağı bir evrensellik kalitesini yakalamış olup olmadığı, birer klâsik olarak değerinin ne olduğuna dair bazı metin içi belirlemeler de, buradaki incelemenin peşine düştüğü hususlardandır.
In this study, two gazelles of Dehhânî have been examined. It has been emphasised in various resources that he created the first examples of the classical Turkish poetry in Anatolia that can be considered as “irreligious”. For about 80 years, it has also been discussed whether he can be considered as a poet of the 13th or 14th century. The two gazelles, one with “olur” redif, the other with “eyledi” redif, contain aspects of a story of successive emotions in terms of their contents. Therefore, they can be read in relation with emotional components. In this study, the clues for forming a story of typification composed of emotional components expressed in the gazelles have been worked on. As a result, relating the couplets regarding the components of manner, tone, and psychological tension, it has been suggested that the progression of a single story of typification from these two gazelles can be observed. Whether the two gazelles have reached a universal quality in which readers of any period can find something related to themselves and some textual parameters indicating what their values are as classical works are among the issues this study seeks for.
By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.
